Als je naar een bank gaat om geld te lenen, denk je misschien dat de bank je geld geeft dat andere mensen hebben gestort. Dat is wat veel mensen geloven, maar zo werkt het niet helemaal. In dit artikel zal ik uitleggen hoe banken in de unike positie hebben om geld te creëren door leningen te verstrekken, en zal ik kort reflecteren op de implicaties daarvan (moeten we dit wel willen?).

<aside> 🇬🇧

This article is also available in English. You can find it here.

</aside>

Geld uitlenen op een balans

Om de geldcreërende superkracht van een bank te begrijpen, zal ik enkele voorbeelden illustreren met behulp van een eenvoudige balans.

Een balans laat zien wat je bezit (activa), wat je verschuldigd bent (passiva), en het verschil daartussen, dat je eigen vermogen of nettowaarde is. Activa omvatten zaken zoals contant geld, investeringen en onroerend goed, terwijl passiva schulden zijn zoals leningen en creditcardsaldi. Je eigen vermogen is wat overblijft nadat je aftrekt wat je verschuldigd bent van wat je bezit—het is in feite de waarde die echt van jou is. Zoals de naam suggereert, wordt het bedrag aan activa altijd in evenwicht gehouden door het bedrag aan passiva.

Stel dat ik €1000 aan contant geld bezit en aan niemand iets verschuldigd ben. Mijn balans zou er als volgt uitzien:

Mijn nettowaarde is €1000, en die bezit ik in de vorm van contant geld.

Stel nu dat ik €1000 uitleen aan een vriend. Dit houdt in feite in dat ik mijn vriend €1000 contant geef in ruil voor een belofte (ter waarde van €1000) om mij terug te betalen. In mijn balans zien we de volgende verandering:

Zoals je kunt zien, blijven mijn totale activa en passiva ongewijzigd: mijn nettowaarde is nog steeds €1000, maar nu bezit ik het in de vorm van een lening.

Voor mijn vriend ziet de balans er iets anders uit. Hij bezit nu €1000 in contanten (activa), maar heeft ook een schuld van €1000 aan mij (passiva):

Hoewel de activa en passiva nog steeds in evenwicht zijn, is de balans van mijn vriend langer geworden door het aangaan van de lening. Samen bezitten we echter nog steeds slechts €1000 contant.

Geld creëren

Laten we nu aannemen dat ik mijn vriend geen €1000 kan lenen, en dat hij besluit om in plaats daarvan een rentevrije lening bij een bank af te sluiten.

De bank verstrekt nu de €1000-lening die ik eerder had, maar in plaats van mijn vriend €1000 in contanten te geven, biedt de bank hem een storting van €1000 aan (een verplichting voor de bank, een activum voor mijn vriend).